Bu ay #GA_GüvenlikPortalı’nın sanat eseri, Mihri Müşfik (Rasim) Hanım’ın 1922 tarihli Mareşal Mustafa Kemal portresi.
Abhaz-Gürcü asıllı bir ailenin kızı olan Mihri Hanım (1886-1954), Kadıköy’de Rasimpaşa Konağı’nda doğmuş, çağdaş bir eğitimle yetişmiştir. Sanata ilgisi onu resme yönlendirmiş ve II. Abdülhamid’in saray ressamı olan Fausto Zonaro’nun öğrencisi olmuştur. Genç yaşlarda Roma’ya taşınmış, sonrasında Paris’te resim çalışmaları yapmıştır. Canlı renklere sahip portrelerinde kübizm ve ekspresyonizm etkileri görülür. Türkiye’nin modern resimle ilgilenen ilk kadın ressamı olarak anılır.
Mihri Hanım Paris’te geçirdiği yıllardan sonra 1913 yılında İstanbul’a dönerek Kız Öğretmen Okulunda resim öğretmenliğine başlar. Daha sonra, Mihri Hanım’ın girişimleri sonucu 1914’te kadınlar için de güzel sanatlar akademisi, İnas(Kız) Sanayi-i Nefise kurulur ve burada resim atölyesi öğretmenliğine başlar. Sonrasında müdür olarak da görev yapar. Bu dönem sanat eğitimine katkılarıyla çok başarılı bir kadın ressamlar kuşağının yetişmesinin önünü açar: Nazlı Ecevit, Aliye Berger, Fahrelnissa Zeid onun öğrencilerindendir. Kadınların canlı modelden çalışması, açık havada resim yapması, ilk kadın ressamlar sergisi gibi pek çok ‘ilk’i gerçekleştirir. Gerek kendi hayatında gösterdiği cesareti gerekse de kadın sanatçıların yetişmesinde gösterdiği çabalarla, Osmanlı son dönemi kadın özgürleşmesi hareketi için önemli bir figürdür.
Portre alanında başarılı eserler üretmiş olan Mihri Hanım, Papa XV. Benedictus (1922), ABD Başkanı Franklin Roosevelt gibi dönemin ünlü isimlerinin portrelerini yapmıştır. 1909’da yaptığı Naile Hanım portresi en önemli eserleri arasındadır. Kız kardeşi ve daha sonra yeğeni ressam Hale Asaf’ı kaybettikten sonra II. Dünya Savaşı döneminde ABD’de yaşamış, hayatının geri kalanını Chicago, Washington ve New York’ta geçirmiştir. Yurtdışında çeşitli ülkelerdeki galerilerde ve Louvre’da tabloları bulunmuştur.
1922 yılında Mustafa Kemal Atatürk’ün portresini yapan Mihri Hanım, bunu Çankaya Köşküne götürerek sunmuştur. 3 metre yüksekliğinde büyük bir tablo olan bu eserde Mustafa Kemal Mareşal üniformasıyla savaş alanındaki bir çadırın içinde görülmektedir. Sağ elinde tuttuğu kâğıt ile sehpada duran kalem ve dürbün, onun savaş içinde strateji hazırlamakta olduğunu gösterir. Arka planda görülen beyaz çadır ve üzerinde dalgalanan Türk bayrağından bunun milli mücadele dönemi olduğunu anlarız. Savaş durumunda olmasına rağmen Atatürk’ün aydınlık yüzü, umut dolu bakışı ve yüzündeki tebessüm geleceğin güzel olacağını imgelemektedir.
Mareşal Mustafa Kemal tablosu Kral Alexander hatırasına Yugoslavya’ya hediye edilir ve II. Dünya Savaşı sırasında kaybolur. 1990’larda tekrar bulunduğu hakkında söylentiler olsa da bugün tablonun yeri hakkında net bilgi bulunmamaktadır.
Cumhuriyetin 100. yılını ve Cumhuriyetin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün doğum günü olarak da kutlanan 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı’nı kutlarız.
***
This month the artwork of the #SecurityPortal is Mihri Müşfik (Rasim) Hanım’s 1922 portrait of Marshal Mustafa Kemal.
Mihri Hanım (1886-1954), the daughter of an Abkhaz-Georgian family, was born in Kadıköy, Rasimpaşa Mansion, and was brought up with a modern education. Her interest in art led her to paint and become a student of Fausto Zonaro, the palace painter of Abdulhamid II. She moved to Rome at a young age and later worked on painting in Paris. Cubism and expressionism influences are seen in the vividly colored ports. She is known as Turkey’s first female painter interested in modern painting.
After spending years in Paris, Mihri Hanım returned to Istanbul in 1913 and started teaching at the Girls’ Teachers’ School. Later, due to Mihri Hanım’s initiatives, a fine arts academy for women, İnas(Girl) Sanayi-i Nefise was established in 1914 and she started teaching at a painting workshop. She then also acts as a manager. This period paves the way for the growth of a very successful generation of female painters with their contributions to art education: Nazlı Ecevit, Aliye Berger, Fahrelnissa Zeid are among her students. She realized many “firsts” such as women’s study from living models, painting in the open air, and the first women painters exhibition. She is an important figure in the women’s liberation movement in the last period of the Ottoman Empire, both with her courage in her personal life and her efforts in raising female artists.
Mihri Hanım, who produced successful works in the field of portraiture, painted portraits of famous names such as Pope Benedict XV (1922), US President Franklin Roosevelt. The portrait of Naile Hanım, which she painted in 1909, is among her most important works. After losing her sister and later her niece, the painter Hale Asaf, she lived in the USA during World War II and spent the rest of her life in Chicago, Washington, and New York. Her paintings have been found in galleries abroad and in the Louvre.
Mihri Hanım, who made a portrait of Mustafa Kemal Atatürk in 1922, presented it to Çankaya Mansion. In this work, which is a large painting with a height of 3 meters, Mustafa Kemal is seen in a tent on the battlefield wearing his Marshal uniform. The pen and binoculars standing on the coffee table with the paper in his right-hand show that he is preparing a strategy in war. From the white tent seen in the background and the Turkish flag waving above it, we understand that this is the period of the national struggle. Despite being in a state of war, Atatürk’s bright face, hopeful look and smile on his face reflect that the future will be beautiful.
Marshal Mustafa Kemal painting was gifted to Yugoslavia in memory of King Alexander and was lost during World War II. Although there are rumors that it was found again in the 1990s, there is no clear information about the location of the painting today.
We celebrate the 100th anniversary of the Republic and the 19 May Youth and Sports Day, which is also celebrated as the birthday of the founder of the Republic, Gazi Mustafa Kemal Atatürk.
Kaynakça (Reference):
Hüsamettin Koçan, ‘İlk Türk Kadın Ressam Mihri Müşfik’, İlham Veren Kadınlar, İstanbul Vakfı, 2021.
Elif Şeyma Kılıç, Sanat eğitiminde Mihri Müşfik’in portre çalışmalarının öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya, 2019.
Gözde Yıldız, Güncelden geleneğe kadın imgesine bakmak: Türkiye sanatından seçilmiş örneklerle bir değerlendirme, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul, 2019.