Bu ay #GüvenlikPortalı’nın kapak fotoğrafı, Afgan savaş halıları.
Afgan halıları tüm dünyanın ilgisini çeken birer dekorasyon ve tüketim unsuru olmanın yanında desenleri ve konularıyla birer sanat nesnesi olarak da görülebilir. Fakat 1979’dan itibaren bunun ötesinde anlam taşıyan bir üretim süreci görülür. Sovyet işgalinin hemen ardından Afganistan halı dokumacılığı gündelik hayatın gerçeği haline dönüşmüş olan savaş ve çatışmaları da halıların konusu haline getirmiştir. Halıların yaşanan çatışmaları konu haline getirmesi ABD işgali ve Taliban dönemlerinde de devam ederek yeni bir akım halini almıştır.
Savaş halılarının konusu başlangıçta halıyı yapanların savaşta yaşadıkları kişisel tecrübelerinden yola çıkarak oluşturulmakta iken zamanla çatışmanın dokümantasyonu, hatta bu halılara olan ilginin de artmasıyla ABD’lilere mesaj niteliği de kazanmıştır. Bu kapsamda halılara el bombaları, makineli tüfekler, F16’lar veya drone’lar işlenebilmektedir. Bir yerde acının veya savaş tecrübesinin kayda geçmesi olarak görülebilecek bu halılara savaş halısı veya Baluch adı verilmekte ve sadece halı tüccarlarının değil, galerilerin ve koleksiyonerlerin de ilgisini çekmektedirler.
Afgan savaş halılarında, geleneksel bir araçla güncel hikayeler ve deneyimlerin aktarıldığı görülür. Geleneksel olarak çiçekler, ağaçlar veya folklorik desenler içeren Afgan halılarının bu sefer çiçek yerine tank gibi savaş araçlarının motifleri kullanılarak yapılması, kültüre de etkisi yadsınamayacak olan çatışmanın travmatik etkisini çarpıcı şekilde anlatır.
İlk olarak işgalden kaçarak Pakistan’a sığınan Afganistanlılar tarafından üretilmeye başlandığı düşünülen savaş halıları, zamanla hikayelerini daha doğrudan anlatımla aktarmaya başlamıştır; Afganistan veya Tora Bora haritası, ABD’de İkiz Kulelere yapılan saldırının konu edinilmesi, Afganistan’da kullanılan silahlar gibi spesifik anlatılar içermektedirler. Çoğunlukla Türkmen kadınlar tarafından, bazen de yasadışı olarak çocuk işçiler tarafından dokunurlar.
Özellikle ABD’nin Afganistan müdahalesi sonrası savaş halıları ABD pazarında popülaritesi yüksek ürünler haline gelmiştir ve bununla birlikte savaş halılarının metalaşmasını eleştiren sesler de yükselmiştir. Çağdaş sanata da konu olan savaş halıları Leah Dixon’ın üretimlerine esin kaynağı olmuş ve Batı’nın Afganistan’a müdahalesine karşı çıkan bir görsel yansımanın bile ticarileştirilmeye çalışılması şeklinde yorumlanmıştır. Savaş halılarının estetik olarak ne derece hoş göründüğünün ötesinde onları dikkate değer kılan ise, Afganistan’da yaşananları Afganistanlıların perspektifiyle ve estetik algısıyla görselleştirerek Batı toplumlarına mesajlarını iletiyor olduklarıdır.
***
This month’s cover photo of #SecurityPortal is ‘war rugs’ of Afghanistan.
Afghan carpets can be seen as objects of art with their patterns and themes, as well as being an element of decoration and consumption that attracts the attention of the whole world. However, since 1979, a production process with a meaning beyond this is seen. Right after the Soviet occupation, Afghanistan carpet weaving has made the wars and conflicts, which have become the reality of daily life, the subject of carpets. The fact that the conflicts became a subject of the carpets continued during the US occupation and the Taliban period and became a new trend.
While the subject of war rugs was initially created based on the personal experiences of the carpet makers during the war, over time, it turned out to be the documentation of the conflict and in time with the increasing interest in these carpets turned them into a message to the Americans. In this context, grenades, machine guns, F16s, or drones can be embroidered on carpets. These carpets, which can be seen as a recording of pain or war experience, are called ‘war carpets’ or ‘Baluch’, and they attract the attention of not only carpet merchants, but also galleries and collectors.
On Afghan war rugs, it is seen that current stories and experiences are conveyed with a traditional medium. The fact that Afghan carpets, which traditionally contain flowers, trees or folkloric patterns, are made this time using the motifs of war vehicles such as tanks instead of flowers, strikingly explains the traumatic impact of the conflict, on the people and their culture.
War carpets, which are thought to have been produced by the Afghans who fled the occupation and took refuge in Pakistan, started to tell their stories more directly in time; They contain specific narratives such as the map of Afghanistan or Tora Bora, the attack on the Twin Towers in the USA, the weapons used in Afghanistan. They are mostly woven by Turkmen women, and sometimes by child laborers illegally.
Especially after the US intervention in Afghanistan, war rugs have become highly popular products in the US market, and along with this, voices criticizing the commodification of war rugs have also increased. War carpets, which are also the subject of contemporary art, have inspired the productions of Leah Dixonç It was also interpreted that the West was trying to commercialize even a visual reflection that opposes the West’s intervention in Afghanistan. Beyond how aesthetically pleasing war rugs look, what makes them remarkable is that they convey their messages to Western societies by visualizing what is happening in Afghanistan with the perspective and aesthetic perception of the Afghans.
KAYNAKÇA/BIBLIOGRAPHY
Vanessa Thill, ‘Lessons from the Afghan women who weave modern war into an ancient tradition’, Artsy, 2019. https://www.artsy.net/article/artsy-editorial-lessons-afghan-women-weave-modern-war-ancient-tradition
Jamal J. Elias, ‘Afghanistan’s war rug industry distorts the reality of everyday trauma’, The Conversation, 2021. https://theconversation.com/afghanistans-war-rug-industry-distorts-the-reality-of-everyday-trauma-167608
Mimi Kirk, ‘Rug of War’, Smithsonian Magazine, 2008. https://www.smithsonianmag.com/arts-culture/rug-of-war-19377583/
Cosimo Bizarri ‘Afghan carpet weavers are putting droners on their rugs’ 2015 https://qz.com/333733/afghan-carpet-weavers-are-putting-drones-on-their-rugs/
Kevin Sudeith, archive and shop. https://www.warrug.com/
Leah Dixon, artist. http://www.leahdixonart.com/2017/3/28/gb64vne5kmw946d51tjmfcjwds1n9i